Bij het project Rivierklimaatpark IJsselpoort zijn tien partijen betrokken: negen landelijke, regionale en lokale overheden verkennen samen met Natuurmonumenten de inrichtingsmogelijkheden van de uiterwaarden rond de IJssel, tussen IJsselkop en Giesbeek. Om die samenwerking te stroomlijnen is een stuurgroep opgericht waarin alle partijen zijn vertegenwoordigd. Als initiatiefnemer van het project levert Natuurmonumenten de bestuurlijk voorzitter.
Waarom heeft Natuurmonumenten in 2007 aan de bel getrokken om iets te gaan doen met de uiterwaarden rond de IJssel?
“Natuurmonumenten zag dat er rond de IJssel tussen IJsselkop en Giesbeek van alles speelde. Het verbeteren van de bescherming tegen het hogere rivierwater kon in onze ogen leidend zijn bij het aan elkaar koppelen van alle andere initiatieven. Wij waren van mening dat we veel meerwaarde zouden creëren als we de ontwikkeling van het gebied met meer partijen zouden aanpakken. Samen konden we op zoek gaan naar de beste balans voor waterveiligheid en ontwikkeling van economie, natuur en recreatie.
In 2007 heeft Natuurmonumenten dan ook samen met Staatsbosbeheer een ideeënschets voor de IJsselpoort gemaakt. Ook de provincie en de betrokken gemeenten waren enthousiast en zagen het perspectief om het gebied integraal te ontwikkelen. Zij hebben de schets uitgebouwd tot een gezamenlijke ontwikkelingsvisie. Het Deltaprogramma heeft die visie vervolgens doorgerekend op de kansen om waterstandsdaling te realiseren. De conclusie was dat het plan voldoende mogelijkheden biedt voor waterstandsdaling in combinatie met andere gebiedsontwikkelingen. In het najaar van 2015 heeft minister Schultz van Haegen dan ook het startsein gegeven voor een zogeheten MIRT-verkenning (MIRT = Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport) en budget gereserveerd.”
Er zijn dus ook natuurbelangen in het project. Hoe gaat u als bestuurlijk voorzitter om met belangen die wellicht niet in het belang zijn van Natuurmonumenten?
“Natuurmonumenten heeft binnen het project drie rollen. Naast de rol van voorzitter leveren we ook een omgevingsmanager aan het project. Daarnaast blijven we natuurlijk ook een natuurbeschermingsorganisatie met onze eigen belangen. Wanneer een belang van Natuurmonumenten moet worden verdedigd dan ben ik daar niet bij betrokken en ook de omgevingsmanager niet. Dat doen medewerkers van de afdeling Beheer van onze organisatie.”
Wat maakt de uiterwaarden van de IJssel een bijzonder gebied?
“Alles komt daar samen. Het splitsingspunt van de Rijn en de IJssel is voor Rijkswaterstaat één van de hoofdkranen waar ze aan kunnen draaien om een betere afvoer van de rivieren te bewerkstelligen. Het is bovendien een gebied met veel landbouw en het is een hoogwaardig natuurgebied. De IJssel is onder andere een natuurlijke verbinding tussen de Gelderse Poort en de lager gelegen moerasgebieden en essentieel voor het Natuurnetwerk Nederland. De verbinding van de natuurgebieden is nu niet optimaal vanwege de ligging ten opzichte van Westervoort en Arnhem.”
Naast hoogwaardige natuur zijn er in het gebied ook industriële bedrijven. Dat klinkt tegenstrijdig maar het maakt het gebied juist interessant. De bedrijven bij Westervoort zijn al bezig met het opstellen van een gezamenlijk toekomstperspectief. Hierin staat beschreven hoe we bedrijvigheid, waterveiligheid, natuurontwikkeling, etc. in het gebied kunnen verenigen. Dat is een spannende combinatie van functies.
Verder is opmerkelijk dat een deel van de uiterwaarden tegen de steden en dorpen aan ligt maar niet toegankelijk is voor de bewoners. De steden en dorpen liggen met de rug naar de uiterwaarden en worden daarvan afgesloten door wegen en bedrijventerreinen. Het is dus echt een kans om het gebied open te stellen voor recreanten. Het kan een plek worden waar stedelingen bijvoorbeeld in de zomer verkoeling kunnen zoeken.
Kortom, er liggen veel kansen om het gebied mooier en functioneler te maken en alle functies zoveel mogelijk harmonieus samen te laten gaan. Voor al die functies is winst te boeken. Daarom is het gebied zo interessant. Er is nog veel ontwikkeling mogelijk.”
Er zijn dus veel belanghebbenden, zowel binnen de projectorganisatie als daarbuiten. Hoe ervaart u de samenwerking tot nu toe?
“Het is een positieve samenwerking. Iedereen voelt zich gehoord en begrepen. Gemeenten zijn enthousiast, bewoners en recreatieorganisaties zien kansen, natuurbeheerders willen dit project graag. De agrariërs in het gebied maken zich wel zorgen. Zij zijn ook de eerste die al een rapport met hun toekomstbeeld hebben ingeleverd. Hun agenda voor de toekomst. Wij zijn daar heel blij mee. We hebben ze uitgenodigd om hiermee aan de slag te gaan en dat proces gefaciliteerd.
Het opgeleverde rapport is een mooie voorbereiding op de werkateliers die we in september van dit jaar organiseren. De voornaamste zorg van de agrariërs is een toenemende schaarste van duurzame landbouwgrond als gevolg van meer ruimte voor natuur en waterveiligheid en voortdurend veranderende regelgeving. Ook zij willen kunnen groeien. Dat groeiperspectief is nu in kaart gebracht.”
Hoe belangrijk is het dat belanghebbenden meedenken?
“Het is enorm belangrijk dat iedereen zijn eigen belang inbrengt. Wij hebben bijvoorbeeld de hoogwaterproblematiek hoog op ons lijstje staan. Tijdens de recente inloopavonden begin juli hoorden we echter van bewoners van de woonboten dat zij juist last hebben van het lage water. Dat wordt veroorzaakt doordat we ook steeds vaker te maken hebben met lange droge periodes. Dat is een heel belangrijk aandachtspunt en dat hebben we dan ook meteen toegevoegd aan onze agenda.
Mensen kunnen ideeën, wensen en aandachtspunten doorlopend inbrengen, onder andere via ons mailadres rivierklimaatpark@gelderland.nl. Maar vooral ook tijdens de werkateliers in september, waarvoor ik alle belanghebbenden van harte uitnodig. Om mee te praten over de ontwikkeling van het gebied, om mee te denken en mee te schetsen.
Ik kijk er echt naar uit om samen met bewoners, organisaties en bedrijven te werken aan een optimale ontwikkeling van de uiterwaarden. Ik vind het ook best wel spannend hoe we alle belangen gaan verenigen. Pas na de werkateliers weten we hoe ingewikkeld de puzzel wordt. We zijn dan ook ontzettend benieuwd naar de inbreng. Alles is nu nog open. Leidend is wel waterveiligheid. Daar zal de gekozen oplossing altijd aan moeten voldoen. Een prachtige maar tegelijk ook moeilijke uitdaging. Ik vind het spannend hoe we de energie vasthouden en met elkaar blijven zoeken naar een plan waar iedereen zich in herkent en mee uit de voeten kan.”
Hoe betrekken en informeren we belanghebbenden buiten deze bijeenkomsten?
“Zodra er nieuws is informeren we abonnees via de digitale nieuwsbrief en op onze website www.rivierklimaatpark.nl. We zullen daarnaast vaker bijeenkomsten organiseren. Ook hebben onze omgevingsmanagers veel persoonlijk contact met belanghebbenden. Tot slot hebben we een klankbordgroep met vertegenwoordigers van alle belangengroeperingen. Zij houden ons onder andere bij de les of we alle belanghebbenden op een goede manier betrekken bij het proces”
Wanneer bent u als voorzitter blij?
“Ik ben blij als we straks een plan hebben waar iedereen zich in kan vinden. Wat mij betreft is dat een plan met een oplossing voor de hoog- en laagwaterproblematiek. Een plan waarin ruimte is voor meer natuur, waarin het gebied toegankelijk is gemaakt voor recreanten en waarin plek is voor blijvende landbouw.”
Foto: Pieter Huisman, Natuurmonumenten